مهریه در حقوق ایران
مهریه مالی است که بهمحض وقوع عقد نکاح، بر ذمهی مرد قرار میگیرد و زن مالک آن میشود. این مال میتواند وجه نقد، سکه، طلا، زمین یا هر مال دارای ارزش اقتصادی باشد. مهریه در واقع یکی از مهمترین حقوق مالی زن در ازدواج است و پشتوانهای قانونی برای او محسوب میشود.
انواع مهریه
مهریه عندالمطالبه: زن هر زمان بخواهد میتواند مهریه را مطالبه کند.
مهریه عندالاستطاعه: پرداخت مهریه منوط به توان مالی مرد است.
مهریه موجل (مؤخر): پرداخت مهریه به آینده یا زمان خاصی موکول میشود.
نفقه چیست؟
نفقه شامل کلیه هزینههای متعارف زندگی زن است؛ مانند خوراک، پوشاک، مسکن، اثاثیه منزل، درمان و سایر نیازهای روزمره. مرد موظف است در طول زندگی مشترک این هزینهها را تأمین کند، حتی اگر همسر او ثروتمند باشد.
نفقه متعه
در ازدواج موقت (متعه)، زن فقط در صورتی حق دریافت نفقه دارد که شرط پرداخت در عقد ذکر شده باشد یا عرف آن را ایجاب کند. در غیر این صورت، برخلاف ازدواج دائم، نفقه به زن تعلق نمیگیرد.
اگرچه مهریه در قوانین ایران جنبه حقوقی و مالی دارد، اما بسیاری از زوجها ترجیح میدهند نگاه رمانتیک و عاشقانهای به مهریه داشته باشند. در این نگاه، مهریه دیگر تنها یک عدد سکه یا مبلغ پول نیست، بلکه نشانهای از عشق، تعهد و احساس مشترک میان زوجین است.
برخی خانوادهها مهریه را به صورت رمانتیک تعیین میکنند؛ مثلاً یک شاخه گل، یک جلد قرآن، یا حتی تعهد به انجام یک عمل عاشقانه مثل یک سفر مشترک یا نوشتن نامهای در سالگرد ازدواج. این نوع مهریه که به آن «مهریه رمانتیک» گفته میشود، بیشتر جنبه عاطفی دارد و به جای بار مالی، پیوند روحی میان زوجین را پررنگتر میکند.
تفاوت مهریه و نفقه
مهریه حقی است که زن از لحظه عقد مالک آن میشود.
نفقه هزینههای جاری و روزانه زندگی زن است که در طول زندگی مشترک باید پرداخت شود.
نفقه متعه تنها در صورت شرط یا توافق در ازدواج موقت تعلق میگیرد.
مهریه میتواند جنبه مادی یا حتی نمادین و رمانتیک داشته باشد، اما نفقه همواره ماهیت اقتصادی دارد.
جمعبندی
مهریه و نفقه از ارکان مهم حقوق مالی زنان در ازدواج محسوب میشوند. مهریه پشتوانهای قانونی است و میتواند بر اساس توافق، مادی یا نمادین باشد. نفقه نیز تأمینکننده هزینههای روزمره زن است و در ازدواج دائم الزامی محسوب میشود. در کنار نگاه حقوقی، انتخاب مهریه رمانتیک میتواند نشاندهنده عشق و صمیمیت میان زوجین باشد و جنبه انسانی ازدواج را پررنگتر کند.